Zapalenie błony śluzowej (mucositis) jest ostrym stanem zapalnym i wrzodziejącym błony śluzowej, który często występuje podczas terapii nowotworowej. (1) Jest to jeden z bardziej znaczących skutków ubocznych leczenia nowotworów. Może wynikać z chemioterapii ogólnoustrojowej, radioterapii lub kombinacji tych dwóch terapii. (2)

Zapalenie błony śluzowej występuje, gdy leczenie nowotworów niszczy szybko dzielące się komórki nabłonkowe wyściełające przewód pokarmowy (od ust do odbytu), pozostawiając tkankę śluzówki podatną na owrzodzenia i infekcje. Tkanka śluzowa, znana również jako śluzówka lub błona śluzowa, wyścieła wszystkie drogi ciała, które mają kontakt z powietrzem, takie jak drogi oddechowe i pokarmowe, i zawiera komórki oraz gruczoły wydzielające śluz. Część tej wyściółki pokrywająca jamę ustną, zwana błoną śluzową jamy ustnej, jest jedną z najbardziej wrażliwych części ciała i jest szczególnie podatna na chemioterapię i radioterapię. Jama ustna jest najczęstszą lokalizacją zapalenia błony śluzowej.

Błona śluzowa jamy ustnej składa się z komórek nabłonkowych, które regenerują się co 7-14 dni, co sprawia, że są one łatwo uszkadzane przez chemioterapię i radioterapię. Gdy nie mogą się regenerować, błona śluzowa jamy ustnej staje się cieńsza i może dojść do owrzodzenia, co daje patogenom dostęp do organizmu. (6)

Główną dolegliwością zapalenia błony śluzowej jamy ustnej jest intensywny ból, który zwykle wiąże się z wrzodziejącymi zmianami. (2) Może również powodować dysfagię oraz zaburzenia mowy, jedzenia i połykania. (3) Stan zapalny w jamie ustnej może objawiać się jako rumień, oraz przyjąć cięższe formy takie jak owrzodzenia co zwykle wiąże się z bólem i dyskomfortem. (4)

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej może powodować głęboki stres psychiczny i pogorszenie jakości życia pacjentów z nowotworem (1) z powodu bólu i niemożności spożywania pokarmów stałych. (5) To może prowadzić do konieczności stosowania zgłębnika nosowo-żołądkowego lub całkowitego żywienia pozajelitowego.

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej wywołane chemioterapią jest uważane za stan ostry, z owrzodzeniem zwykle występującym 1-2 tygodnie po leczeniu i ustępującym w ciągu 3 tygodni po leczeniu. (7)(8) Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej wywołane radioterapią zwykle występuje około 2 tygodnie po rozpoczęciu 7-tygodniowego cyklu leczenia i ustępuje 3-4 tygodnie po zakończeniu leczenia. (8)(9)

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej wywołane leczeniem nowotworowym oraz jego leczenie mogą mieć znaczący wpływ ekonomiczny z powodu wzrostu kosztów opieki zdrowotnej, takich jak hospitalizacja i leczenie przeciwzakaźne. (4)

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej jest prawdopodobnie najczęstszym, wyniszczającym powikłaniem leczenia nowotworowego, szczególnie chemioterapii i radioterapii. Może prowadzić do kilku problemów, w tym bólu, problemów żywieniowych wynikających z niemożności jedzenia oraz zwiększonego ryzyka infekcji z powodu otwartych ran w śluzówce. Ma znaczący wpływ na jakość życia pacjenta i może być czynnikiem ograniczającym dawkę (tj. wymagającym zmniejszenia kolejnych dawek chemioterapii).

Bibliografia:

1. Cheng, K. K. F. et al. New measure of health-related quality of life for patients with oropharyngeal mucositis. Cancer. 2007: 109; 2590-2599
2. Lalla, R. V. Chemotherapy or radiation-induced oral mucositis. Dent Clin N Am. 2014: 58; 341-349
3. Quinn, B. et al. Disseminating best practice in oral care: A national project: UKOMIC (The United Kingdom Oral Mucositis in Cancer Care Expert Group). 2013
4. Campos, M. et al. Oral mucositis in cancer treatment: Natural history, prevention and treatment (review). Mol Clin Oncol. 2014: 2; 337-340
5. Brown, C. G. Oral mucositis. A Guide to Oncology Symptom Management. 2010: 333-345
6. Taylor, S. Guidelines for prevention and management of oral mucositis. Available from: St Luke’s Cancer Alliance
7. Riley, P. et al. Interventions for preventing oral mucositis in patients with cancer receiving treatment: Oral cryotherapy. The Cochrane Library.
8. Sonis, S. T. Mucositis: The impact, biology and therapeutic opportunities of oral mucositis. Oral oncol. 2009: 45; 1015-1020