Błona śluzowa pochwy

Pochwa jest elastycznym, mięśniowym kanałem z miękką, elastyczną wyściółką, która zapewnia nawilżenie i wrażliwość, oraz łączy zewnętrzną część pochwy z wewnętrzną. Srom i wargi sromowe tworzą wejście, a szyjka macicy wystaje do pochwy, tworząc jej wewnętrzny koniec.(1)

Ściana pochwy składa się z trzech warstw:

• Wewnętrzny nabłonek wielowarstwowy płaski typu śluzowego wsparty na grubej blaszce właściwej, która podlega cyklicznym zmianom związanym z hormonami
• Warstwa mięśniowa składająca się z zewnętrznych podłużnych włókien mięśni gładkich i wewnętrznych włókien okrężnych
• Zewnętrzna warstwa włóknista, bogata w kolagen i elastynę, która zapewnia strukturę wspierającą pochwę.(2)

Wpływ chemioterapii na pochwę

Chemioterapia może uszkadzać tkankę pochwy, co może prowadzić do owrzodzeń lub naruszenia integralności błony śluzowej oraz zwiększać ryzyko infekcji.(3) Leki chemioterapeutyczne, które mogą powodować zapalenie błon śluzowych, mogą również powodować podrażnienie pochwy.(4)

Wpływ radioterapii na pochwę

Nabłonek pochwy i sromu jest bardzo wrażliwy na skutki napromieniania miednicy lub radioterapii miednicy z powodu szybkiego obrotu komórek.(5)

Radioterapia obszaru miednicy może uszkadzać nabłonek pochwy, tkanki łączne i małe naczynia krwionośne, powodując stan zapalny i śmierć komórek przed ich naprawą. Następnie zmniejszony dopływ krwi, niedotlenienie tkanek, utrata elastyny, odkładanie się kolagenu, hialinizacja i zwłóknienie prowadzą do ścienienia błony śluzowej pochwy, utraty nawilżenia, bliznowacenia i włóknienia.(6)

Ostre skutki radioterapii miednicy u kobiet

Po radioterapii miednicy, ostre skutki radiacji obejmują rumień pochwy, wilgotne złuszczanie i zlewające się zapalenie błon śluzowych. Błona śluzowa może wykazywać ciężkie przekrwienie i krwotok podśluzówkowy.(5)

Uszkodzenie błony śluzowej pochwy przez promieniowanie może powodować stan zapalny, prowadzący do bólu. Dodatkowo uszkodzona błona śluzowa może prowadzić do zmniejszenia wydzieliny pochwy, powodując suchość pochwy i swędzenie.(7)

Znaczące zmiany w pochwie, sromie i kroczu mogą wystąpić po radioterapii i powodować znaczny ból podczas wszystkich faz interakcji seksualnej w pierwszych miesiącach po radioterapii. Ostre skutki radioterapii miednicy na pochwę mogą trwać przez 2-3 miesiące po radioterapii.(5)

Bibliografia:

1. WebMd. Women’s health. Dostępne na: link [Dostęp: Listopad 2016]
2. Munarriz, R. et al. Biology of female sexual function. Urol Clin North Am. 2002: 29(3): 685-693
3. Mayo Clinic. Cancer treatment can cause physical changes that make having sex more difficult. Dostępne na: link [Dostęp: Listopad 2016]
4. Krychman, M. L. et al. Chemotherapy-induced dyspareunia: A case study of vaginal mucositis and pegylated liposomal doxorubicin injection in advanced stage ovarian carcinoma. Gynecol Oncol. 2004: 93; 561-563
5. Jensen, P. T. and Froeding, L. P. Pelvic radiotherapy and sexual function in women. Trans Androl Urol. 2015: 4(2); 186-205
6. Miles, T. et al. International guidelines on vaginal dilation after pelvic radiation. Dostępne na: link
7. Juraskova, I and Lubotzky, F. Recovering after pelvic radiation therapy: A guide for women. Dostępne na: link